Vanaf het moment dat kinderen geboren worden, maken zij een sociaal-emotionele ontwikkeling door die past bij hun leeftijds- en ontwikkelingsfase. Zo zijn baby’s vooral bezig met het opbouwen van veilige hechtingsbanden en ontdekken dreumesen en peuters dat ze een eigen ik hebben (Klein, 2013).
Ook kleuters maken een sociaal-emotionele ontwikkeling door, zoals het opbouwen van sociale relaties met leeftijdsgenoten. Dag Loeloe! en Dag Pompom! sluiten aan bij en stimuleren deze ontwikkeling, rekening houdend met de verschillen tussen kinderen.Ieder kind doorloopt deze ontwikkeling immers op zijn eigen, unieke manier en in zijn eigen tempo. In dit artikel is te lezen aan welke domeinen van de sociaal-emotionele ontwikkeling Dag Loeloe! en Dag Pompom! aandacht besteden en hoe dit is vormgegeven.
Domein zelfbeeld en persoonlijke ontwikkeling
Het eerste domein waaraan Dag Loeloe! en Dag Pompom! aandacht besteden, is ‘zelfbeeld en persoonlijke ontwikkeling’. Het beeld dat je van jezelf hebt, is niet aangeboren. Je zelfbeeld ontwikkelt zich door een heleboel ervaringen die je opdoet in je leven. In deze ontwikkeling worden vier elementen onderscheiden (Kohnstamm, 2009):
- Zelfbesef
Het zelfbesef begint in de baarmoeder. De foetus voelt hier zijn eigen lichaam. Na de geboorte gaat een kind in de eerste levensjaren zichzelf in de spiegel herkennen. Naast het herkennen van het fysieke uiterlijk, is ook het interne zelfbesef belangrijk. Voor deze ontwikkeling is de omgeving van belang. Het gaat om de dingen die mensen die dicht bij het kind staan over hem zeggen of met hem meemaken. Dit zorgt voor positieve (maar ook negatieve) ervaringen. - Zelfvertrouwen
Dit is het vertrouwen in jezelf en over jezelf. Zelfvertrouwen groeit bij succeservaringen. Bij herhaaldelijk succes weet het kind dat een bepaalde actie de volgende keer weer lukt. Zo gaat het geloven dat het iets kan. Hoe meer succeservaringen het kind opdoet des te meer zelfvertrouwen het kind ontwikkelt. - Zelfwaardering
Zelfwaardering ontwikkelt zich positief wanneer het kind in een warme, hechte omgeving wordt opgevangen. Wanneer het kind voelt dat het de moeite waard is, dat zijn aanwezigheid gewaardeerd wordt en dat het ‘er mag zijn’. - Zelfkennis
Zelfkennis is de vaardigheid om op afstand naar jezelf te kunnen kijken, om te beseffen hoe je eruitziet, wat je goed kunt, wat anderen van je vinden. Zelfkennis is subjectief. Vanaf twee tot drie jaar ontdekt het kind zijn fysieke zelf. Rond zes jaar begint het kind zichzelf vaker te vergelijken met anderen en dus kritisch naar zichzelf te kijken. Zelfkennis wordt beïnvloed door zelfwaardering. Als het kind bijvoorbeeld een lage zelfwaardering heeft, zal het sneller dénken dat het iets niet kan, terwijl dit objectief gezien anders is.
Het zelfbeeld heeft een enorme impact op de persoonlijkheidsontwikkeling van het kind. Het kind ervaart hoe anderen reageren op zijn gedrag en reageert hier weer op. Bij deze interactie worden de gevoelens en emoties aangesproken (Fisher, 2016). De leerkracht heeft een grote invloed op het zelfbeeld van het kind. De manier waarop de leerkracht reageert op het gedrag van het kind is erg bepalend voor de manier waarop het kind naar zichzelf kijkt en hoe het zichzelf als persoon ziet.
In Dag Loeloe! en Dag Pompom! worden binnen het domein ‘zelfbeeld en persoonlijke ontwikkeling’ vooral aandacht besteed aan het herkennen van gevoelens en emoties bij zichzelf en bij anderen, zodat het kind zaken die het voelt of ervaart in interactie met anderen beter kan plaatsen. Zo krijgt het kind ook een beter beeld van zichzelf. Kleuters voelen vaak veel dingen op intuïtieve wijze aan. Door er woorden aan te geven, gaat het kind deze gevoelens en emoties begrijpen, ontdekt het kind wat het allemaal kan voelen en dat niet iedereen zich hetzelfde voelt bij dezelfde situatie. De leerkracht kan kinderen helpen deze gevoelens een plaats te geven door zich bewust te zijn van ...
