Resultaten van PIRLS 2021 toonden recent aan dat het niveau van leesvaardigheid nog steeds in dalende lijn zit. Zowel het technisch leesniveau als het begrijpend lezen gaat erop achteruit. En dat merk jij misschien ook wel op in je klas. Tijd om het tij te keren dachten Universiteit Antwerpen, Thomas More en Odisee. Zij staken hun knappe koppen bij elkaar en penden Les in lezen. Inspiratiegids voor effectief leesonderwijs in het kleuter-, lager en secundair onderwijs | www.lesinlezen.be | neer.
Op 16 fiches verzamelden ze vragen met wetenschappelijk onderbouwde antwoorden, die als inspiratiebron kunnen dienen voor het leesonderwijs in jouw klas. Want jij als leerkracht kunt immers nog altijd het verschil maken!
Les in lezen in onze methodes
Al jaar en dag draagt Uitgeverij Zwijsen kwalitatief leesonderwijs hoog in het vaandel. In onze methodes zitten de praktische tips uit de inspiratiegids reeds verwerkt.
Benieuwd hoe jij de tips eenvoudig kunt toepassen? We zetten enkele voorbeelden voor jou op een rijtje. Lees hoe jouw kleuters op een speelse manier het brede taaldomein ontdekken, hoe je meer uit je voorleesmomenten kunt halen. Of hoe jouw leerlingen reeds in leerjaar 1 stappen richting vloeiend lezen kunnen zetten. En hoe ze in de volgende leerjaren zich nog meer oefenen in dat vloeiend lezen. Of ontdek wat ‘modelen’ voor jouw leerlingen kan betekenen.
Start in de kleuterklas
Dag Loeloe! en Dag Pompom! zetten met de routine ‘Op taaltocht’ sterk in op het speels ontdekken van het brede taaldomein: van leren nadenken over taal tot fonologisch naar fonemisch bewustzijn. Dit sluit helemaal aan bij Fiche 1 Waarom werk je best al van in de kleuterklas aan de basis van geschreven taal?.
Spelend en opbrengstgericht leren gaan hand in hand. Daarom is de routine ‘Op taaltocht’ uitgewerkt als een schattentocht. Pompom en Zoem hebben op hun tocht de hulp van de kinderen nodig: samen gaan ze op taaltocht!
De kracht van voorlezen
Met de routine ‘De verhalensleutel’ zet Dag Loeloe! en Dag Pompom! sterk in op voorlezen. En dat sluit helemaal aan bij Fiche 2 Waarom zou je voorlezen aan je leerlingen?.
Voorlezen biedt aan kleuters zoveel kansen tot de verwerving van woordenschat, zeker wanneer leerkrachten voor, tijdens en na het lezen in gesprek gaan met hun klasje.
Via de routine ‘De verhalensleutel’ genieten kleuters van verhalen. De leerlingen krijgen tijdens deze lesmomenten ontzettend veel spreek- en luisterkansen. Dit helpt hen om een rijke woordenschat te verwerven. Ook stimuleren verhalen het verhaalbegrip en zitten ze vol aanknopingspunten voor de algemene en sociaal-emotionele ontwikkeling.
Uit Dag Pompom! - prentenboek anker Eten en drinken
Van vlot naar vloeiend
In leerjaar 1 focust Veilig leren lezen kim-versie eerst en vooral op correct en vlot lezen. In dit proces speelt het ‘zoemend lezen’ een belangrijke rol. Daarbij houden leerlingen tijdens het lezen van een woord klanken aan en verbinden ze onmiddellijk met de volgende klank. De beginnende lezers zetten zo heel snel de stap naar het direct lezen van groepen letters die ze al kennen.
In de Veilig & vlot-boekjes komt ook al heel snel vloeiend lezen van zinnen en korte teksten aan bod. Deze boekjes trekken helemaal de kaart van Fiche 12 Hoe maak je van vlotte lezers vloeiende lezers?.
Vanaf het begin lezen kinderen hierin geoefende woorden ook in zinnetjes en korte teksten. Leerlingen worden daardoor snel vertrouwd met basiselementen voor een goede intonatie en een sterkere beleving.
Het aanreiken van context brengt hen verder dan het louter decoderen van woorden. Het creëert een integratie van leesbegrip en leesplezier. Zo groeien ze van vlotte lezers uit tot vloeiende lezers.
Nadat in leerjaar 1 een eerste aanzet gemaakt wordt om vloeiende lezers te creëren, trekt Studio taal de lijn door. In de tipkaders vinden leerlingen tips om zich te oefenen in vloeiend lezen.
Deze tipkaders komen in de lessen technisch lezen aan bod, maar ook in de andere domeinen wordt hiernaar teruggegrepen. Denk maar aan de lessen taalbeschouwing.
Zo leren de leerlingen van leerjaar 4 over leestekens en hoofdletters. Ze lezen eerst een tekst zonder leestekens en hoofdletters en ervaren dat dit niet fijn leest. Vervolgens plaatsen ze zelf leestekens. Op die manier leren ze hoe leestekens de samenhang en zinsopbouw van zinnen en teksten bevorderen.
Vervolgens schrijven de leerlingen zelf een tekst, waarin ze het correcte gebruik van hoofdletters en leestekens toepassen.
Op die manier wordt naadloos overgestapt op de tip uit Fiche 10 Kan schrijven je leerlingen helpen om betere lezers te worden? .
Model-leerkracht
In Studio taal komt ‘modelen’ vaak aan bod. En die werkwijze speelt volledig in op Fiche 8 Hoe trek je het leesniveau van je leerlingen op door te modelleren?. Tijdens modeling demonstreert de leerkracht hardop een denk- of redeneerwijze. Met expliciete vragen worden leerlingen betrokken bij het denkproces. Hoe langer hoe meer krijgen ze een steeds grotere rol tijdens dit proces.
In dit voorbeeld uit leerjaar 5 leest de klas de tekst ‘Wie heeft de zwaarste hersenen?’ Na een eerste lezing doet de leerkracht al modelend voor hoe het eerste tekstdeel gelezen wordt. In de handleiding vindt de leerkracht deze stappen duidelijk beschreven. Het expliciet maken van de denkstappen die je als geoefend lezer maakt, is echt niet zo eenvoudig.
Bergen inspiratie
Je merkt het al. Onze methodes zitten boordevol praktische toepassingen van de tips uit Les in lezen. Inspiratiegids voor effectief leesonderwijs in het kleuter-, lager en secundair onderwijs.
Zin gekregen om ook met deze tips aan de slag te gaan?
Bij heel wat praktijktips vind je in onze methodes lessen, waarmee je direct aan de slag kunt gaan. Vaak komt er zelfs meer dan één tip tegelijk aan bod. En door herhaalde toepassingen van de tips worden jouw leerlingen echt leesvaardig. Starten maar!
