In de herfstperiode ligt het rekenmateriaal voor het rapen: kastanjes, eikeltjes, bladeren en allerlei noten. Vaak nemen leerlingen al uit zichzelf veel materialen mee naar school. Ook leuk om deze te gebruiken in de rekenles.
Hieronder vind je 9 kant-en-klare rekenactiviteiten die je mits het aanpassen van de getallen zowel in het eerste leerjaar als in het tweede leerjaar binnen of buiten kan uitvoeren. De speltips zijn bedacht door Petra Kroon.
9 kant-en-klare ideeën
Getallen
Rondom de periode van de herfst staat vaak de getallenrij tot 10 centraal. Het eenvoudigst is natuurlijk om materialen te tellen. Een variatie daarin is het volgende: vul 5 of meer bakjes met verschillende aantallen herfstmaterialen. Dit doe je in het getalgebied waarin je op dat moment aan het werk bent. Is dit nog niet tot 10, doe het dan tot 5. Laat de leerlingen de materialen per bakje tellen, maar niet alleen één voor één. Stimuleer eventueel al het tellen met sprongen van 2. De leerlingen zoeken na het tellen het juiste getalkaartje of schrijven het getal zelf op een kaartje. Hierna gaan alle herfstmaterialen weer in het eigen bakje mét getalkaartje. Ga zo door totdat in alle bakjes een getalkaartje zit. Tot slot zetten de leerlingen de bakjes op de goede volgorde: van het kleinste aantal naar grootste aantal. Wanneer de getallenlijn al is aangeboden geven de leerlingen aan waar op de getallenlijn de getallen horen.
Bewerkingen
Geef iedere leerling 6 herfstmaterialen. Het maakt niet uit welke dit zijn. Vertel een verhaal. Denk bijvoorbeeld aan het volgende. Ik loop in het bos en zie 4 kastanjes. Ik raap deze op. Hierna kom ik nog 2 noten tegen. Hoeveel heb ik nu samen? Of juist een minverhaal. Ik heb 4 bladeren. De wind blies 1 blad weg. Hoeveel heb ik er nu nog over? De leerlingen spelen deze rekenverhalen na met de eigen materialen. Schrijf vervolgens de sommen op. Dit kan op een schrijfbordje of op een leeg A4-papier. Lukt het ook om een rekentekening te maken?
Splitsen met herfstmateriaal
Naast de optellingen en aftrekkingen zijn natuurlijk ook de splitsingen leuk om te oefenen. Misschien heb je wel een splitsbuis waardoor enkele herfstmaterialen kunnen rollen. Of gebruik een T-splitsing op A4-formaat. Laat de leerlingen bovenaan de herfstmaterialen neerleggen. Verdeel deze vervolgens totdat je alle splitsingen hebt gemaakt.
Meten, tijd en geld
Het is in het eerste leerjaar belangrijk dat de leerlingen leren meten met de standaardmaateenheid de kilogram. Wanneer je dit hebt aangeboden in de klas kunnen de leerlingen hiermee experimenteren, bijvoorbeeld in een rekenhoek. Geef ze de opdracht om net zoveel herfstmaterialen bij elkaar te leggen totdat de weegschaal 1 kilogram aangeeft. Hoe kan het dat je bij het gebruik van kastanjes minder materialen nodig hebt dan wanneer je dit met bladeren probeert? Hiervoor kun je ook een balansweegschaal gebruiken. Plaats in het ene bakje 10 kastanjes. Hoeveel eikeltjes heb je dan nodig om de weegschaal in evenwicht te brengen?
Maak een herfstwinkel
Rekenen met geld en herfstmaterialen is ook superleuk. Misschien zijn er wel mensen op zoek naar herfstdecoraties? Deze kun je kopen in de winkel van het eerste leerjaar. Maak daarvoor bakjes met herfstmaterialen en geef deze een prijs. Zorg voor bedragen van 1, 2 en 5 euro. Bij de kassa kun je afrekenen!
Meetkunde
Wat je altijd kunt doen rondom meetkunde is het maken van eenvoudige patronen met herfstmaterialen of het spiegelen ervan. Voor het spiegelen gebruik je bijvoorbeeld een groot vel papier. Zorg dat de middenlijn duidelijk aanwezig is. De één legt de herfstmaterialen aan één kant van het papier neer. De ander doet dit bij zijn eigen blad. Wissel vervolgens van plaats. Spiegel het aan de andere kant van het blad.
Schatzoeken – logisch en algoritmisch denken
De begrippen links, rechts, tussen, boven, onder, … moeten toegepast kunnen worden. Verdeel de klas in tweetallen. Ieder tweetal krijgt een schat (zakje) met herfstmaterialen. Eén van het tweetal verstopt dit buiten. De ander moet dit zoeken, maar krijgt aanwijzingen! Bijvoorbeeld: Je moet nu 3 tegels naar links. Loop rechtdoor. Stop. Ga nu naar rechts. Loop tussen de schommel en de zandbak door. Stop tegenover het bankje. Kijk er onder. Je hebt de herfstschat gevonden! Deze oefeningen past ook binnen het doel logisch en algoritmisch denken.
Verbanden
Maak een beelddiagram van herfstmaterialen. Hoeveel kastanjes, eikeltjes, bladeren en noten heb je? Leg ze naast elkaar in een rij zodat je een beelddiagram creëert. Bespreek van tevoren dat dit wel eerlijk gedaan moet worden. Bladeren zijn vaak groter dan noten.
Hoe kun je ervoor zorgen dat de materialen zo neergelegd worden dat het goed in een grafiek weergegeven wordt? Het natekenen van een beeldgrafiek kan een goede vervolgopdracht zijn. Tip: Je kunt een beelddiagram ook buiten maken. Op een schoolplein zijn vaak tegels aanwezig die je hier goed voor kunt gebruiken. Elk materiaalsoort krijgt een eigen tegelrij.
Buiten rekenen met de kaartjesbattle
Maak een even aantal groepjes van ongeveer 4 leerlingen. Zet steeds 2 groepjes tegenover elkaar met ongeveer 10 meter ertussen. In het midden van die twee groepjes staat een bak met herfstmaterialen. Tussen de bak met herfstmaterialen en de groepjes staat aan beide kanten een bakje met getalkaartjes tot 10. Om de beurt lopen leerlingen van het groepje naar de bak met getalkaartjes. Hier pakken ze er één uit zonder te kijken.
Vervolgens lopen ze door naar de bak met herfstmaterialen. Hier kom je iemand van het andere groepje tegen. Laat elkaar het kaartje zien. Degene met het hoogste getal wint en mag twee herfstmaterialen uit de bak pakken. Is het gelijkspel? Dan mag ieder één herfstproduct uit de bak pakken. Neem altijd je eigen getalkaartje mee. Zo zit deze niet meer in het spel.
Verzamel de getalkaartjes samen met de gewonnen herfstmaterialen in de eigen groepsbak. Welk groepje heeft aan het eind de meeste herfstmaterialen verzameld? Laat ieder groepje de getalkaartjes van minder naar meer neerleggen. Zo ben je buiten lekker actief geweest en heb je ongemerkt heel wat rekendoelen aan bod laten komen.
Rekenen met zoWISo
Wil jij een wiskundemethode waarmee je leerlingen geboeid en betrokken houdt? Deze lesideeën zijn een goed voorbeeld van hoe leerlingen tijdens de zoWISo-lessen actief aan de slag gaan met motiverende opdrachten.
Ontdek hier meer over zoWISo en vraag een gratis digitaal pakket aan.
