Met spraakherkenning bij Veilig leren lezen weet je zeker dat alle leerlingen effectief oefenen!
Horen, zien & … spreken! Met de spraakherkenningsmodule in de leerlingsoftware Veilig leren lezen, beschikbaar vanaf kern 1, bied jij je leerlingen de mogelijkheid het lezen te laten oefenen via hardop lezen. Zo weet je zeker dat alle leerlingen ook effectief oefenen.
Ook herkenbaar voor jou?
Je zit met enkele leerlingen rond de instructietafel om ze te begeleiden bij het oefenen met Veilig & vlot. De rest van de groep leest in duo’s. Je hoort her en der wat geroezemoes dat anders klinkt dan hardop lezen. Sam en Emma hebben het iets te gezellig … En ook Nick en Timo lijken niet echt geconcentreerd bezig te zijn. Je zou willen dat je jezelf kon opsplitsen om al je leerlingen regelmatig hardop te horen lezen.
Herkenbaar? Dan vind je het volgende vast interessant: de software bij Veilig leren lezen biedt de mogelijkheid om leerlingen het lezen te laten oefenen via hardop lezen met spraakherkenning. Daarmee weet je zeker dat alle leerlingen effectief oefenen!
Extra dimensie aan software
Het oefenen met leren lezen via software is niet nieuw. Meestal bestaat dit uit het juiste plaatje kiezen bij een woord, een invul- of meerkeuzeoefeningen. Daarbij komt verklanking niet expliciet aan bod. Door spraakherkenning toe te voegen krijgt oefenen met software een extra dimensie. Zwijsen en Novolanguage hebben de handen ineen geslagen om dit te realiseren.
Spraakherkenning en kinderspraak: een echte uitdaging
De spraaktechnologie van Novolanguage, waar Veilig leren lezen gebruik van maakt, is in staat om te beoordelen of datgene wat er gezegd is ook overeenkomt met wat er staat. Daarin verschilt de technologie van de standaard spraakherkenningstechnologieën op de markt, zoals Google Speech. Voor het aanvankelijk lezen is dat een belangrijke vereiste, omdat de leerling ook op woordniveau moet oefenen en de spraak direct beoordeeld moet kunnen worden in relatie tot wat er staat.
Een andere uitdaging voor spraakherkenning bij aanvankelijk lezen is dat leerlingen in eerste instantie nog niet vlot lezen en woorden vaak niet in één keer uitspreken, maar in delen. Bovendien zijn de meeste spraakherkenners gebaseerd op spraak van volwassenen: de beoordeling van kinderspraak is dus nog een aparte uitdaging.
Dialecten en omgevingsruis in de klas zijn andere zaken waar het spraakherkenningssysteem mee om moet kunnen gaan. Het is kortom geen eenvoudige opdracht om een goed systeem te bouwen: het vergt veel onderzoek, naast een grote hoeveelheid spraakinput om de juiste training aan het systeem te kunnen geven.
Onderzoek Radboud Universiteit
Het Centre for Language and Speech Technology (CLST) van de Radboud Universiteit Nijmegen heeft de afgelopen jaren onderzoek gedaan met de spraaktechnologie van Novolanguage aan de hand van de oefeninhouden van de Veilig & vlot boekjes bij Veilig leren lezen. Hierbij werd de technologie gebruikt binnen software die door de Radboud Universiteit was ontwikkeld. Informatie over dit onderzoek en verwijzingen naar publicaties is te vinden op de website van het NWO. Uit het onderzoek bleek dat er in het onderwijs een grote behoefte aan deze manier van oefenen is, dat leerlingen gemotiveerd zijn om met deze software te werken en daar baat bij hebben.
Eerste implementatie
De positieve resultaten van het onderzoek waren reden genoeg voor een eerste implementatie op een grotere groep pilotscholen. Leerlingen op honderd scholen in Nederland en Vlaanderen zijn aan de slag gegaan met de spraakherkenningssoftware in Veilig leren lezen.
Zo werkt een oefensessie met spraakherkenning
Aan de oefensoftware bij de methode zijn paginasets van Veilig & vlot toegevoegd, waaruit de leerling een selectie kan maken. Vervolgens verschijnt er een set woorden of een korte tekst in beeld, die door de leerling wordt voorgelezen (ingesproken).
Vooralsnog wordt gewerkt met indirecte feedback, waarbij de software aan leerlingen teruggeeft welke woorden of zinnen ze opnieuw moeten lezen, zonder expliciet te vermelden dat deze fout werden gelezen. Indien dan weer fouten worden gemaakt, leest de software de betreffende woorden/zinnen voor.
Pilotscholen heel enthousiast over spraakherkenning
Zowel leerlingen als leerkrachten waren heel enthousiast over het programma. Tijdens het voortraject hebben scholen uit heel Nederland en Vlaanderen meegedaan om te testen op de techniek, maar ook op het verschil in dialect en achtergrondruis. Hoewel we geen 100% correcte score kunnen geven, zijn we ervan overtuigd dat deze module een waardevolle aanvulling is op het leren lezen.
Een greep uit de quotes
‘Digitaal lezen spreekt kinderen aan, zeker omdat ze in een microfoon mogen praten.’
‘Meters maken met lezen zonder dat de juf de hele tijd aanwezig moet zijn.’
‘Je weet dat er effectief gelezen wordt, terwijl je dat bij stil/zelfstandig lezen in hun boekje niet kan controleren.’
‘Ik zag kinderen écht vooruitgang boeken.’
‘Mijn leerling vond ’t spannend om hardop voor te lezen aan de juf. Met een koptelefoon op, voelt ze zich veilig om hardop te oefenen.’
Sturing op maat
Het werken met spraakherkenning biedt vele voordelen, zowel voor leerling als leerkracht. Zoals hierboven genoemd biedt het leerlingen de mogelijkheid om te oefenen met hardop lezen en dus met expliciete verklanking. Dit is actief lezen in plaats van het reguliere passief lezen met de computer. Dat maakt het oefenen effectiever. Ook krijgt de leerling direct sturing op datgene wat hij of zij extra moet oefenen.
Deze sturing is op maat voor elke individuele leerling en het herhaald lezen dat hiermee gepaard gaat is op zichzelf al van groot belang om tot betere leesprestaties te komen. Leerlingen maken meer leesmeters. De oefenvorm is bovendien een welkome afwisseling ten opzichte van het oefenen uit een boekje.
Tijdwinst door automatische feedback
De automatische feedback bespaart de leerkracht veel begeleidingstijd en daarnaast wordt de computer door de leerling als minder spannend ervaren dan hardop lezen in de groep. Doordat de spraakherkenner veel gedetailleerde informatie kan halen uit de analyse van de spraak, kan deze informatie in de toekomst ook de leerkracht inzicht geven in wat de leerling nodig heeft. Hierdoor kan de leerkracht tijdig zijn of haar instructie en begeleiding daarop aanpassen.
Spraakherkenning beschikbaar voor alle Veilig leren lezen-scholen met leerlingsoftware
Het is nu belangrijk dat we steeds beter leren hoe we de spraakherkenning in moeten zetten, via de implementatie van deze software in Veilig leren lezen. Hierdoor zal het oefenprogramma tijdens gebruik steeds verder verbeteren, zowel in feedback naar de leerling als inzicht voor de leerkracht.
Goed nieuws dus, dat de spraakherkenning ter beschikking wordt gesteld aan alle scholen die werken met de leerlingsoftware Veilig leren lezen voor op school! Hierdoor zullen we ook praktisch en organisatorisch steeds beter inzicht krijgen in wat werkt qua oefensetting en devices, voor een optimale prestatie van de software en optimale inzet hiervan in het leesonderwijs.
De spraakherkenning voor Veilig leren lezen kim-versie is beschikbaar vanaf kern 1 in de leerlingsoftware.
Hoe ga je met spraakherkenning aan de slag? Lees meer.
Tekst: Rosemarie Irausquin en Marjon Verstappen
