Jullie zijn ondertussen al een paar weken goed gestart. Je kleuters kennen jou en jij kent je kleuters. Ze weten alles staan, kunnen alles zelf nemen en natuurlijk ook opbergen. Je hebt de voorbije periode al een krachtig thema kunnen uitwerken en daarbij al even krachtige momenten met je kleuters beleeft.
Kleuters ontwikkelen zich door in interactie te gaan met hun omgeving. Iedere klas heeft een aantal hoeken die we verbinden aan een thema. Een thema kies je binnen de leef- & belevingswereld van de kleuters en waarbij je ook de context van je kleuters betrekt. Zo creëren we interactie.
We brengen de buitenwereld naar binnen en gaan daarin spelen.
Kinderen ontwikkelen door in interactie te gaan met hun wereld.
Sterke impressies als fundament
We starten ieder thema of subthema met een STERKE impressie. Een verwonderings-moment waarbij we ervoor zorgen dat al onze kleuters krachtige indrukken binnenkrijgen waar ze zich in willen verdiepen. Het is onze opdracht als leerkracht om hier een STERK moment van te maken. Zet in op de context van jouw kleuters, verken en verdiep deze samen met hen zodat je deze later kan gebruiken in de hoeken. Hou hierbij vooral in je achterhoofd wat je kleuters te weten willen komen. Die zaken maak je zichtbaar, voelbaar en tastbaar in je STERKE impressies.
Hoe kan je de STERKE impressie realiseren? Dit kan op alle mogelijk manieren gebeuren, zoals een beeldfragment waarbij jij samen met de klaspop iets beleefd. Zorg er vooral voor dat er heel wat kansen zijn in deze STERKE impressie voor je kleuters om dieper op onderzoek te gaan in het thema.
Hoeken verbinden
Na de STERKE impressie van het thema verbinden we de hoeken eraan. Want voor onze kleuters is spelen leren en leren spelen.
In iedere klas zijn heel wat hoeken aanwezig. In boeken en online vind je inspiratie om ze in te richten. Toch merk ik vaak als ik een kleuterklas binnenstap dat er een aantal kernwoorden vergeten worden bij het spelen in de hoeken: verbreden – verdiepen – verarmen.
Laten we even stilstaan bij deze drie woorden om te ontdekken hoe spelen in de hoeken leerkansen zijn voor onze kleuters om verder te onderzoeken en zich te ontwikkelen.
Om deze drie woorden te realiseren in je klas speel jij als leerkracht de rol van bevorderaar, in plaats van die van leverancier van inhoud. Je kleuters maken hun eigen weg en jij als leerkracht begeleidt hen daar doelgericht bij. Wat een kind vandaag met jouw hulp kandat zal het morgen alleen kunnen doen. Scaffolding is de term die we hierop kleven. We bouwen onze begeleiding stap voor stap op, zijn zeer nauw betrokken bij de zone van hun naaste ontwikkeling van je kleuter, geven de juiste begeleiding en bouwen deze ook af. Die laatste stap is heel cruciaal.
De leerkracht moet de rol van bevorderaar spelen,
in plaats van die van een leverancier van inhoud.
Vygotsky
Verbreden
Als leerkracht gaan we voor de start van ons thema nadenken over wat je kleuters te weten willen komen over het thema. Begin met jezelf de vraag te stellen wat hen boeit, wat hen zal triggeren en waarover ze binnen het thema meer willen weten.
Je gaat dit niet bevragen bij je kleuters, om de reden dat de taalsterke en de veel weters hier het voortouw gaan in nemen. Daarom het belang van de sterke impressie: op deze manier krijg je bij IEDEREEN verwondering en is de beginsituatie voor al je kleuters gelijk.
Als je ontdekt hebt wat ze te weten willen komen, gaan we dit realiseren in de hoeken van de klas.
Een suggestie
Thema: we worden de boomverzorgers van het bos, dorp, straat.
- Speelhoek: vanuit je boswandeling of de straatverkenning gaan we aan de slag in de klas. Hoe zag deze eruit? We gaan de omgeving bekijken en/of gebruiken Google Maps en maken ze na om er daarna met onze auto’s, fietsen, tractors door te rijden.
- Ontdekhoek: blazers en zuigmachines om bladeren op te ruimen. Harken ontdekken en ontwerpen. Maak jij een hark waarmee je in twee keer de gang in de tuin hebt geveegd? Hoe kan je dieren verzorgen in de herfst? Wie kan ons hierbij helpen om dit te ontdekken en wat kunnen we zelf maken voor hen?
- Lees-& schrijfhoek: borden met de namen van de bomen, infoborden met de bosafspraken ontwerpen met allerlei tijdschriften
- Boekenhoek: een gevarieerd aanbod van verschillende boeken rond opruimen, herfst, soorten bomen en natuur. Zo’n fijne plek om met je kleuters mee te gaan lezen en op ontdekking te gaan in de natuur via boeken.
- Huishoek: deze bouwen we om tot een gezellig theeroom. In deze herfstperiode is er niets zo gezellig als na een wandeling een pannenkoek te gaan eten. Met een reuze toef slagroom. Wat een sterk rollenspel kan je hierin spelen.
- Atelier: je hebt heel wat te maken voor de theeroom.
- Bouwhoek: maquette maken van het bos, de straat, misschien kan je wel een drone vastkrijgen om over de school te vliegen (nieuwe sterke impressie) Wat gaan we dan allemaal zien dat we kunnen maken? Geen drone, Google earth is een alternatief. We gaan de omgeving bladvrij maken hiervoor moeten we een machine ontwikkelen. Van een fiets, go-cart van de school maken we een blad-op-zuig-machine om de straat proper te maken.
- Kring: samen met je kleuters scenario’s bedenken die ze kunnen gebruiken om uit te spelen in de huishoek van je klas.
- Digitale hoek: we maken instructiefilmpjes samen met onze kleuters rond ‘hoe maken we een herfstcake’, ‘hoe zetten we koffie’ … Die droppen we op een tablet en leggen we bij in de huishoek. Zorg vooraf voor een sterke impressie, bijvoorbeeld een ouder die herfstwafels bakt en dit heeft gefilmd.
Verdiepen
Hierbij staan we vooral stil bij het verdiepen van de kleuters hun wereld. We gaan niet inzetten op wat ze al weten, in plaats daarvan gaan we ze meer aanbieden. Jouw rol als leerkracht is hierbij belangrijk: tijd nemen om mee te spelen, mee in het onderzoeken gaan, mee in het spelen gaan. Neen, niet vluchtig iets inbrengen maar de tijd nemen om een deel van hun spel te zijn. Dit kan je door: zelf een rol in het het spel aan te nemen, door je kleuters een denkvraag te stellen, door actief mee in interactie te gaan, door te reflecteren met je kleuters en door ze feedback te geven tijdens het spelen.
Verarmen
Ja, je leest het goed: verarmen. Ga zelf in een hoek van je klas staan en observeer het spelgedrag van je kleuters. Je gaat merken: hier staat te veel. Onze hoeken verrijken gaat niet om het blijven toevoegen van materialen. Het gaat ook over het wegnemen van materialen of betekenisvolle materialen in het thema toe te voegen. Zorg er ook voor dat je echte materialen toevoegt. We gaan de echte wereld in de klas brengen en niet de plastieken wereld.
Voorbeeld:
Huishoek: echte borden, bestek, koffiezet, echte potten en pannen, de krant van het weekend, een tablet …
Bouwhoek: houten planken van verschillende afmetingen, foto’s van echte bouwwerken …
Schrijfhoek: kranten, bullet journal, folders, schrijfgerief, agenda, familie planner …
Zandtafel: koekentrommel, … Stappenplan om pannenkoeken te maken met daarbij pannenkoekenpan, klopper, mengkom.
Door de hoeken met deze drie woorden vorm te geven gaan ze voor je kleuters functioneel worden en kunnen je kleuters er doelgericht in spelen. Een jong kind leert enorm veel door te spelen. Als kleuterleerkracht ondersteunen we hen bij de ontwikkeling van rollenspel. Al spelend gaan ze de wereld verkennen. Bij rollenspel is interactie met een volwassene en andere kleuters een meerwaarde!
Door de hoeken te verrijken en in te zetten op rollenspel merk je dat we niet alleen inzetten op wat je kleuters nu precies leren, maar zetten we ook in op het ontwikkelen van competenties die een leven lang meegaan. We denken hierbij aan initiatief nemen, nieuwsgierig worden, spel verder bouwen, samen werken aan iets en vooral (on)bewust nadenken over hun eigen handelen.
Gouden tip
Maak vanaf dag één het leren zichtbaar in je klas. Maak denkbeelden, stappenplannen in samenwerking met je kleuters.
Voorzie een plek in je klas waar je het leren zichtbaar kan maken. Neem tijd om samen met je kleuters of enkele kleuters op deze plek in reflectie te gaan. Leren is spelen, spelen is leren waarbij reflecteren over het spel het leren sterker gaat maken.
Kinderen moeten zich eigenaar van het thema voelen in je klas. Zo gaan ze in interactie met elkaar en de omgeving.
Kinderen moeten zich eigenaar van het thema voelen in je klas.
Zo gaan ze in interactie met elkaar en de omgeving.
Play hard, work hard
Je merkt het, de spreuk ‘play hard, work hard’ is hier van toepassing. Spelen in onze klas zorgt bij AL onze kleuters voor sterke leermomenten. Jij als leerkracht zorgt eerst voor een STERKE impressie daarna zorg je voor de nodige tijd en ruimte in betekenisvolle, functionele en doelgerichte activiteiten in de hoeken van je klas.
Geniet ervan!
Joeri Sterckx
Bronnen
- Basisontwikkeling voor peuters en de onderbouw. Frea Janssens-Vos & Levineke Van Der Meer.
- Spelen en leren op school. Marjolein Dobber & Bert van Oers
- https://kleutergewijs.wordpress.com/2020/04/15/preteaching-vanop-afstand-voor-onze-kleuters-play-hard-work-hard/
- https://kleutergewijs.wordpress.com/2020/05/31/eindelijk-terug-spelen-leren-in-de-klas-spel-verbinden-met-de-verruimde-wereld-van-je-kleuter/
